Soạn bài Tổng kết từ vựng (Luyện tập tổng hợp) – Ngữ văn 9
A. Soạn bài Tổng kết từ vựng (Luyện tập tổng hợp) ngắn gọn
I. Từ ngữ nghĩa rộng, từ ngữ nghĩa hẹp
Câu 1 (trang 158 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
– Sự khác nhau trong hai dị bản trên: sử dụng từ “gật đầu” và “gật gù”.
– Giải thích:
+ Gật đầu: cúi đầu xuống rồi ngẩng lên ngay, để chào hỏi hay tỏ sự đồng ý.
+ Gật gù: gật nhẹ và nhiều lần, tỏ thái độ đồng tình, tán thưởng.
→ Từ “gật gù” phù hợp với ngữ cảnh hơn – người chồng tỏ thái độ đồng tình tán thưởng với vợ, tuy món ăn rất đạm bạc nhưng đôi vợ chồng vẫn cảm thấy ngon miệng. Họ đã biết sẻ chia những niềm vui đơn giản trong cuộc sống hàng ngày.
Câu 2 (trang 158 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
– Cách nói của người chồng: “một chân sút” – dùng theo nghĩa chuyển với phương thức hoán dụ, chỉ người có khả năng ghi bàn tốt.
– Cách hiểu của người vợ: “một chân” – nghĩa gốc, một bộ phận trên cơ thể con người, dùng để di chuyển.
Câu 3 (trang 158 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
– Từ được dùng theo nghĩa gốc: miệng, chân, tay
– Từ được dùng theo nghĩa chuyển:
+ vai (phương thức hoán dụ – vai áo).
+ đầu (phương thức ẩn dụ – đầu súng)
Câu 4 (trang 159 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
– Các trường từ vựng:
+ Màu sắc: đỏ, xanh, hồng
+ Lửa và hiện tượng liên quan đến lửa: lửa, cháy, ánh, tro
– Tác dụng: Xây dựng được những hình ảnh gây ấn tượng với người đọc, qua đó nhằm thể hiện một tình yêu mãnh liệu và cháy bỏng.
Câu 5 (trang 159 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
– Các sự vật và hiện tượng trên được đặt tên theo cách: dùng từ ngữ có sẵn theo một nội dung mới (rạch có nhiều cây mái giầm – rạch Mái Giầm, kênh có nhiều bọ mắt – kênh Bọ Mắt…)
– Năm ví dụ về những sự vật, hiện tượng được gọi tên theo cách dựa vào đặc điểm riêng biệt của chúng: chuồn chuồn ớt (có màu đỏ), chim ruồi (loài chim nhỏ bé), áo đuôi tôi (hình dáng ở phía đuôi áo giống như đuôi tôm), cá ngựa (loài cá có hình dáng giống con ngựa), dưa bở (loại dưa có ruột rất bở)…
Câu 6 (trang 159 sgk Ngữ văn 9 Tập 1):
– Từ “đốc tờ” – được phiên âm từ tiếng nước ngoài “doctor” có nghĩa là bác sĩ.
– Nhân vật này đã sử dụng cụm từ “bố đốc tờ” này để gọi bác sĩ – cho thấy hiện sính chữ.
→ Phê phán một số người sính chữ (sính ngoại), khiến cho ngôn ngữ tiếng Việt mất đi sự trong sáng.
B. Tóm tắt những nội dung chính khi soạn bài Tổng kết từ vựng (Luyện tập tổng hợp)
– Nghĩa của từ là nội dung (sự vật, tính chất, hoạt động, quan hệ,…) mà từ biểu thị.
– Cấp độ khái quát nghĩa của từ: Nghĩa của một từ có thể rộng hay hẹp hơn nghĩa của từ ngữ khác gọi là cấp độ khái quát của từ ngữ.
– Từ có thể có nhiều nghĩa do hiện tượng chuyển nghĩa tạo ra. Trong các từ nhiều nghĩa có:
+ Nghĩa gốc: nghĩa ban đầu, làm cơ sở cho các nghĩa chuyển.
+ Nghĩa chuyển: nghĩa được tạo thành trên cơ sở nghĩa gốc.
– Trường từ vựng là tập hợp các từ có ít nhất một nét nghĩa chung.
Bài giảng Ngữ văn 9 Tổng kết từ vựng (Luyện tập tổng hợp)
Xem thêm các bài soạn Ngữ văn 9 hay, chi tiết khác:
Luyện tập viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận
Làng
Chương trình địa phương (phần Tiếng Việt)
Đối thoại và độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Luyện nói: Tự sự kết hợp với nghị luận và miêu tả nội tâm
