Trong chương trình Ngữ Văn lớp 8, học sinh sẽ được tìm hiểu về tính thống nhất chủ đề trong văn bản.
Download.vn xin giới thiệu bài Soạn văn 8: Tính thống nhất về chủ đề của văn bản. Mong rằng có thể giúp ích cho các bạn học sinh.
Soạn văn Tính thống nhất về chủ đề của văn bản
I. Chủ đề của văn bản
Hãy đọc lại văn bản “Tôi đi học” của Thanh Tịnh và trả lời câu hỏi:
1.
– Những kỉ niệm sâu sắc trong thời thơ ấu được tác giả gợi lại: Những kỉ niệm khi đi trên con đường đến trường cùng mẹ, những kỉ niệm khi đứng trước sân trường, những kỉ niệm ở trong lớp học.
– Sự hồi tưởng ấy gợi lên những ấn tượng trong lòng tác giả về một buổi đầu đi học đầy bỡ ngỡ nhưng cũng nhiều kỉ niệm.
2. Chủ đề của văn bản Tôi đi học: Những kỉ niệm của buổi đầu tiên đi học.
3. Chủ đề của văn bản là đối tượng mà văn bản đề cập đến.
II. Tính thống nhất về chủ đề của văn bản
1. Căn cứ vào những yếu tố sau:
– Nhan đề: Tôi đi học.
– Nội dung của từng phần: xoay quanh những kỉ niệm về ngày đầu tiên đi học.
– Một số từ ngữ như: con đường đến trường, sách vở, ông Đốc, trường Mĩ Lí, thầy giáo…
2.
a. Những từ ngữ chứng tỏ tâm trạng đó in sâu vào trong lòng của nhân vật tôi suốt cuộc đời: Nao nức, quên thế nào được, tưng bừng, rộn rã, rụt rè, trang trọng, đứng đắn, âu yếm, non nớt, ngây thơ, ngập ngừng, thút thít…
b.
– Những từ ngữ thể hiện sự bỡ ngỡ khi cùng mẹ đến trường:
- Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên tôi thấy lạ.
- Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học.
- Trong chiếc áo vải dù đen dài tôi cảm thấy mình trang trọng và đứng đắn.
- Tôi muốn thử sức mình nên nhìn mẹ tôi: – Mẹ đưa bút thước cho con cầm.
– Những từ ngữ thể hiện sự bỡ ngỡ khi cùng các bạn bước vào lớp:
- Nghe gọi đến tên, tôi tự nhiên giật mình và lúng túng.
- Tôi bất giác quay lưng lại rồi dúi đầu vào lòng mẹ tôi nức nở khóc theo.
3.
– Tính thống nhất về chủ đề của văn bản là nội dung văn bản phải tập trung xây dựng chủ đề đã xác định, tránh lạc đề.
– Cần phải đảm bảo sự thống nhất từ nhan đề, nội dung các câu, từ ngữ sử dụng…
III. Luyện tập
Câu 1. Phân tích tính thống nhất chủ đề của văn bản trong SGK theo yêu cầu.
a.
– Đối tượng: rừng cọ ở quê tôi
– Trình tự:
- Khái quát đôi nét về rừng cọ
- Miêu tả hình dáng thân cọ
- Kỉ niệm của nhân vật tôi với thân cọ
- Cuộc sống ở quê ngắn với cây cọ
– Trình tự sắp xếp trên là hợp lý, không nên thay đổi. Vì trình tự trên thống nhất trong cùng một chủ đề, giúp người đọc dần hiểu rõ hơn về cây cọ.
b. Chủ đề của văn bản: Rừng cọ ở quê tôi.
c.
– Khái quát đôi nét về rừng cọ: rừng cọ trập trùng
– Miêu tả hình dáng thân cọ: thân cọ thẳng vút lên trời…, cây non vừa trồi lá…, lá cọ tròn xòe.
– Cuộc sống ở quê ngắn với cây cọ: chiếc chổi cọ, móm lá cọ, nón lá cọ, trái có để ăn.
d.
– Các từ ngữ như: rừng cọ trập trùng, búp cọ, chiếc chổi cọ, nón lá cọ, trái cọ.
– Các câu biểu hiện chủ đề văn bản: Dù ai đi ngược về xuôi/Cơm nắm lá cọ là người sông Thao.
Câu 2. Những ý làm cho bài viết lạc đề:
b, Văn chương lấy ngôn từ làm phương tiện biểu hiện
c, Văn chương giúp ta yêu cuộc sống, yêu cái đẹp
=> Vì các ý trên không xoay quanh nội dung văn chương làm cho tình yêu đất nước ta thêm phong phú.
Câu 3. Cần thay đổi:
a. Hằng năm, mỗi khi thu về và nhìn thấy những em nhỏ núp dưới nón mẹ trong buổi đầu đến trường là lại nhớ đến những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường.
b. Con đường đến trường vốn quen thuộc bỗng trở nên kì lạ, vì trong tôi cảm nhận được sự thay đổi.
c. Mẹ âu yếm dắt tay “tôi” đi trên con đường làng.
d. Nhìn thấy các cậu học trò tự mình mang sách vở cũng muốn thử sức.
e. Sân trường Mĩ Lí rộng lớn dày đặc cả người khiến tôi có chút sợ hãi.
g. Ông đốc và thầy giáo trẻ trìu mến đón tiếp học trò mới.
h. Tôi cảm thấy sợ hãi và bơ vơ trong dòng người bước vào lớp.
Soạn bài Tính thống nhất chủ đề của văn bản – Mẫu 2
I. Luyện tập
Câu 1. Phân tích tính thống nhất chủ đề của văn bản trong SGK theo yêu cầu.
a. Cho biết văn bản trên viết về đối tượng nào và về vấn đề gì? Các đoạn văn đã trình bày đối tượng và vấn đề theo trình tự nào? Theo em, có thể thay đổi trình tự sắp xếp này được không? Vì sao?
– Đối tượng: Rừng cọ ở quê tôi
– Trình tự:
- Khái quát đôi nét về rừng cọ
- Miêu tả hình dáng thân cọ
- Kỉ niệm của nhân vật tôi với thân cọ
- Cuộc sống ở quê ngắn với cây cọ
– Trình tự sắp xếp trên là hợp lý, không nên thay đổi. Vì trình tự trên thống nhất trong cùng một chủ đề, giúp người đọc dần hiểu rõ hơn về cây cọ.
b. Nêu chủ đề của văn bản trên.
Chủ đề của văn bản: Rừng cọ ở quê tôi.
c. Chủ đề ấy được thể hiện trong toàn văn bản, từ việc miêu tả rừng cọ đến cuộc sống của người dân. Hãy chứng minh điều đó.
– Khái quát đôi nét về rừng cọ: rừng cọ trập trùng
– Miêu tả hình dáng thân cọ: thân cọ thẳng vút lên trời…, cây non vừa trồi lá…, lá cọ tròn xòe.
– Cuộc sống ở quê ngắn với cây cọ: chiếc chổi cọ, móm lá cọ, nón lá cọ, trái có để ăn.
d. Các từ ngữ, các câu tiêu biểu thể hiện chủ đề của văn bản.
– Các từ ngữ như: rừng cọ trập trùng, búp cọ, chiếc chổi cọ, nón lá cọ, trái cọ.
– Các câu biểu hiện chủ đề văn bản: Dù ai đi ngược về xuôi/Cơm nắm lá cọ là người sông Thao.
Câu 2. Một bạn dự định viết những ý sau trong bài văn chứng minh luận điểm “Văn chương làm cho tình yêu quê hương đất nước trong ta thêm phong phú và sâu sắc”:
a. Văn chương làm cho những hiểu biết của ta về quê hương đất nước thêm phong phú, sâu sắc.
b. Văn chương lấy ngôn từ làm phương tiện biểu hiện.
c. Văn chương làm ta thêm tự hào về vẻ đẹp của quê hương đất nước, về truyền thống tốt đẹp của ông cha ta.
d. Văn chương giúp ta yêu cuộc sống, yêu cái đẹp.
e. Văn chương nung nấu trong ta lòng căm thù bọn giặc cướp nước, bọn bán nước và hun đúc ý chí quyết tâm hy sinh để bảo vệ nền độc lập, tự do của Tổ quốc.
Hãy trao đổi theo nhóm xem ý nào sẽ làm cho bài viết lạc đề.
Gợi ý:
Những ý làm cho bài viết lạc đề:
b. Văn chương lấy ngôn từ làm phương tiện biểu hiện
c. Văn chương giúp ta yêu cuộc sống, yêu cái đẹp
=> Vì các ý trên không xoay quanh nội dung văn chương làm cho tình yêu đất nước ta thêm phong phú.
Câu 3. Để phân tích dòng cảm xúc thiết tha, trong trẻo của nhân vật “tôi” trong văn bản Tôi đi học, có bạn triển khai những ý sau.
a. Cứ mùa thu về, mỗi lần thấy các em nhỏ núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đến trường, lòng lại náo nức, rộn rã, xốn xang.
b. Con đường đến trường trở nên lạ.
c. Mẹ nắm tay dẫn đến trường.
d. Muốn thử cố gắng tự mang sách vở như một cậu học trò thực sự.
e. Sân trường rộng, ngôi trường cao hơn.
g. Sợ hãi, chơ vơ trong hàng người bước vào lớp.
h. Ông đốc và thầy giáo trẻ trìu mến đón tiếp học trò.
Hãy thảo luận cùng bạn để bổ sung, lựa chọn, điều chỉnh lại các từ, các ý thật sát với yêu cầu của đề bài.
Gợi ý:
a. Hằng năm, mỗi khi thu về và nhìn thấy những em nhỏ núp dưới nón mẹ trong buổi đầu đến trường là lại nhớ đến những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường.
b. Con đường đến trường vốn quen thuộc bỗng trở nên kì lạ, vì trong tôi cảm nhận được sự thay đổi.
c. Mẹ âu yếm dắt tay “tôi” đi trên con đường làng.
d. Nhìn thấy các cậu học trò tự mình mang sách vở cũng muốn thử sức.
e. Sân trường Mĩ Lí rộng lớn dày đặc cả người khiến tôi có chút sợ hãi.
g. Ông đốc và thầy giáo trẻ trìu mến đón tiếp học trò mới.
h. Tôi cảm thấy sợ hãi và bơ vơ trong dòng người bước vào lớp.
II. Bài tập ôn luyện
Nêu chủ đề của văn bản Tôi đi học. Chứng minh tính thống nhất về chủ đề của văn bản trên.
Gợi ý:
– Chủ đề: Tác giả đã diễn tả những kỉ niệm trong sáng của tuổi học trò, đặc biệt là buổi đầu đi học .
– Chứng minh:
- Nhan đề bài viết: Tôi đi học
- Các phần trong văn bản đều hướng đến chủ đề của văn bản: Cảm xúc của nhân vật tôi trên con đường từ nhà đến trường, Cảm xúc của nhân vật tôi khi đứng trước sân trường, Cảm xúc của nhân vật tôi khi lần đầu bước vào lớp học .
- Các từ ngữ có liên quan đến chủ đề: tựu trường, ông đốc, đi học…
